[ Bệnh zona thần kinh ] Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa hiệu quả năm 2020

Zona thần kinh là căn bệnh về da liễu mà nhiều người mắc phải hiện nay. Nhiều người chủ quan khi gặp phải căn bệnh này không tìm cách điều trị và để zona thần kinh phát triển gây nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị căn bệnh này qua bài viết dưới đây nhé !

Theo các thống kê cho thấy, cứ 5 người bị bệnh zona thần kinh thì có 1 người gặp biến chứng đau sau zona. Đau sau zona thần kinh là một những biến chứng phổ biến nhất của bệnh. Những cơn đau nhức kéo dài dai dẳng, tái phát nhiều lần khiến người bệnh mệt mỏi, khó chịu, ảnh hưởng lớn đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Bệnh Zona thần kinh là gì ?

Zona thần kinh là bệnh nhiễm trùng do virus varicella-zoster, đây cũng là virus gây ra bệnh thủy đậu. Ngay cả sau khi đã điều trị hết thủy đậu, virus vẫn có thể trú ngụ trong hệ thần kinh nhiều năm, khi có cơ hội chúng sẽ tái hoạt động lại gây bệnh zona thần kinh. Bệnh zona thường có biểu hiện là một dải mụn nước ở một bên của cơ thể, thường trên thân, cổ hoặc khuôn mặt.

Bệnh do virus varicella-zoster gây ra, đây là loại virus gây bệnh thủy đậu. Với những người trước kia đã từng bị thủy đậu thì bệnh zona càng có khả năng xuất hiện. Bởi sau khi người bệnh bị thủy đậu mặc dù đã điều trị khỏi nhưng virus này vẫn tiếp tục tồn tại trong cơ thể chỉ có điều chúng ẩn mình rất sâu bên trong. Chỉ đợi điều kiện thuận lợi để tái hoạt động gây ra bệnh zona thần kinh.

Zona thần kinh đặc trưng bởi những dấu phát ban đỏ, mụn nước lan thành từng dải theo đường dây thần kinh gây cảm giác đau rát cho người bệnh. Mặc dù nó không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nhưng lại gây đau rát, phiền toái rất nhiều đồng thời nếu nó xuất hiện tại những vị trí nhạy cảm như mắt, mặt có thể khiến người bệnh gặp biến chứng nguy hiểm.

Đối với bệnh zona thần kinh không có bất kỳ trường hợp ngoại lệ nào là có khả năng miễn nhiễm. Hầu hết những đối tượng từng bị thủy đậu hoặc từng tiêm vaccine đều có khả năng nhiễm virus và xuất hiện bệnh zona thần kinh. Đa số những người bị zona đều tự khỏi bệnh không cần qua điều trị nhưng có nhiều trường hợp bệnh chuyển biến nặng do tác nhân bên ngoài khiến bệnh kéo dài và trầm trọng hơn.

Một số trường hợp người bệnh chủ quan, không chủ động cho việc khám chữa khiến bệnh diễn tiến nặng, các triệu chứng bệnh thêm trầm trọng, dễ gây nhiễm trùng da, suy giảm thị lực, thậm chí gây mù lòa.

Trên thực tế, bệnh zona thần kinh có thể lây truyền từ người mắc bệnh sang người không có bệnh thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của mụn nước khi bị vỡ. Bên cạnh đó, việc sử dụng chung một số vật dụng cá nhân với người bệnh như khăn mặt, khăn tắm, quần áo, chăn nệm, ly uống nước… cũng có nguy cơ lây nhiễm căn bệnh này.

Những nguyên nhân gây bệnh Zona thần kinh

Bạn đã biết nguyên nhân nào dẫn đến bệnh Zona thần kinh hay chưa ? Như đã nói ở trên, bệnh do virus varicella zoster cùng với loại virus gây bệnh thủy đậu gây ra. Sau đó virus đi sâu vào các tế bào thần kinh làm biến chứng, viêm nhiễm và gây bệnh zona thần kinh. Mặc dù bệnh thủy đậu đã được điều trị khỏi tuy nhiên virus này vẫn ẩn nấp trong cơ thể tới vài năm thậm chí chục năm sau mới tái phát lại.

Bất kỳ người nào đã từng bị thủy đậu cũng có nguy cơ mắc zona thần kinh, khi có yếu tố kích hoạt virus sẽ khiến tổn thương xuất hiện dọc theo dây thần kinh trên da, bọng nước đau rát xuất hiện.

Ngoài ra, các bác sĩ đã chỉ ra một số yếu tố điển hình có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

• Trên 50 tuổi: Bệnh zona thường gặp nhất ở những người lớn hơn 50 tuổi. Một số chuyên gia ước tính rằng một nửa những người 80 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường.
• Nguyên nhân bệnh zona thần kinh do các bệnh lý khác: Một số bệnh lý làm suy yếu hệ miễn dịch, chẳng hạn như HIV/AIDS và ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Biến chứng khi điều trị ung thư: Xạ trị hoặc hóa trị có thể làm giảm sức đề kháng và gây bệnh zona thần kinh bất cứ lúc nào
• Nguyên nhân zona thần kinh do tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh nếu sử dụng lâu dài, chẳng hạn như thuốc steroid prednisone.

Triệu chứng bệnh zona thần kinh

Trên thực tế, theo nghiên cứu của các nhà khoa học, dấu hiệu của căn bệnh này biểu hiện ở các cấp độ khác nhau trong từng giai đoạn:

Thời gian ủ bệnh và khởi phát bệnh :

• Thời kỳ ủ bệnh zona thần kinh chưa được xác định rõ ràng nhưng theo nhiều ý kiến thì khoảng thời gian này sẽ rơi vào từ 7 đến 12 ngày tùy theo từng thể trạng của người bệnh.
• Thời gian khởi phát bệnh sẽ là vài ngày trước khi nổi tổn thương bệnh nhân sốt nhẹ, mệt mỏi, đau rát vùng sắp nổi tổn thương, có thể có sưng hạch lân cận.

Các triệu chứng toàn phát :

Đây là thời điểm mà chúng ta dễ dàng nhận ra mình có bị zona thần kinh hay không bởi các triệu chứng bệnh đã được thể hiện ra ngoài hoàn toàn. Bạn có thể sẽ thấy những dấu hiệu sau:

• Tổn thương bắt đầu bằng những dát đỏ, gờ hơi cao, thường là hình bầu dục, sắp xếp dọc theo một dây thần kinh. Tổn thương có thể đứng riêng rẽ nhau hoặc liên kết lại với nhau thành một dải, dừng lại ở đường giữa của cơ thể.
• Sau vài giờ, các mụn nước sẽ xuất hiện và hình dạng của mụn sẽ là trong suốt, căng. Trên các dát đỏ, các mụn nước đục dần, một số liên kết với nhau và trở thành những phỏng nước lớn giống như các mảng da bị bỏng nhiệt.
• Sau 4-5 ngày, các mụn nước, bọng nước teo lại rồi khô dần, để lại những vảy tiết nhỏ, màu vàng ngả nâu. Nền đỏ nhạt dần, xẹp xuống và trở thành màu nâu. Một số mụn nước và nhất là các bọng nước vỡ ra, có thể tạo thành những ổ loét khá sâu trên da và điều này sẽ để lại sẹo vĩnh viễn gây mất thẩm mỹ của da.
• Ở vùng da lành cùng phía với tổn thương, đôi khi có một vài mụn nước lưu vong, Ít xuất hiện các mụn lưu vong ở phía đối diện.

Ngoài ra, các dấu hiệu zona thần kinh khác có thể là tình trạng viêm hạch lân cận xuất hiện sớm, trước hoặc sau tổn thương da, gây đau. Các rối loạn cảm giác tuy không phải bệnh nhân nào cũng có, song rất hay gặp. Các cơn đau nhức nhối thần kinh, có lan ra xa các điểm đau cố định, tồn tại lâu dài, cảm giác nóng rát ở nông trên vùng da sắp xuất hiện hoặc đã xuất hiện các mụn nước. Ở người trẻ, thường chỉ đau nhẹ hoặc không đau; trái lại ở người già triệu chứng đau đặc biệt dữ dội và tồn tại lâu.

Bên cạnh các rối loạn cảm giác ngoài da (tê xen kẽ với quá cảm ở trên các đám thương tổn), còn có thể gặp các rối loạn về phản xạ da, hoặc đôi khi chứng liệt (liệt cơ liên sườn, liệt các dây thần kinh sọ não, nhất là dây VII), liệt rễ thần kinh các chi. Hiện tượng teo cơ, rối loạn giao cảm, viêm tuỷ lan ngược gây tử vong cũng có thể gặp trong một số trường hợp.

Triệu chứng toàn thân :

Các triệu chứng zona thần kinh không giống nhau và sẽ thay đổi tuỳ từng trường hợp. Nhưng điển hình nhất và dễ gặp nhất vẫn là tình trạng Sốt, mệt mỏi, kém ăn, đôi khi có rối loạn tiêu hoá, hô hấp, tim mạch…

Phân loại các thể zona thần kinh

Có 2 cách giúp bạn phân loại các thể của bệnh zona thần kinh, cụ thể như sau :

Phân theo hình thái tổn thương gồm:

• Thể dát đỏ: Chỉ có dát đỏ không có mụn nước, bọng nước.
• Zona xuất huyết: Có các bọng nước xuất huyết, thường gặp ở người già, những người suy giảm miễn dịch.
• Zona hoại tử: Sau khi bọng nước vỡ ra để lại các vết loét sâu, rất khó lành.

Phân theo vị trí tổn thương gồm:

• Zona liên sườn và ngực bụng: Các mụn nước sắp xếp ở một bên ngực, theo dây thần kinh liên sườn.
• Thể zona ngực–cánh tay, các thương tổn sắp xếp ở phần trên ngực và chạy dọc theo mặt trong cánh tay.
• Zona cổ (đám rối cổ nông) và zona cổ–cánh tay khu trú ở cổ, vai, mặt trong chi trên.
• Thể zona đỉnh đầu–cổ, chạy từ gáy lên da đầu và vành tai.
• Zona thắt lưng–bụng, sinh dục-đùi, zona đùi, zona cánh tay hiếm gặp hơn.
• Zona toàn thân: Tổn thương lan toả, rải rác khắp toàn thân, hay gặp ở người già, đặc biệt là những người nhiễm HIV/AIDS.
• Zona mắt: Liên quan đến nhánh mắt của dây thần kinh tam thoa (dây V). Các thương tổn xuất hiện ở trán, mi trên, góc trong của mắt, cánh mũi và cả niêm mạc mũi.

Trong đó, zona mắt được xem là nguy hiểm nhất bởi những biến chứng mắt, từ viêm màng tiếp hợp, chảy nước mắt đến viêm giác mạc, đục giác mạc làm mù mắt, loét và thủng giác mạc, rối loạn đồng tử, và có khi teo cả gai mắt. Tuy nhiên các biến chứng trầm trọng này thường rất hiếm, nhưng phải chú ý, nhất là khi xuất hiện tê ở giác mạc và đau dữ dội ở mắt. Triệu chứng đau quanh hố mắt thường tồn tại lâu dài trong thể bệnh này.

Phân biệt bệnh zona thần kinh và các bệnh khác

Giai đoạn đầu mới khởi phát chúng ta thường dễ nhầm lẫn, nếu chúng ta không điều trị sớm dễ dẫn đến di chứng đau. Tỉ lệ những người mắc zona ở vùng mạn sườn rất cao chiếm 50-60% những người bị zona. Tại vị trí này chúng ta hay bị nhầm với bệnh đau dây thần kinh liên sườn. Có những người đau dữ dội có thể nhầm với bệnh nhồi máu cơ tim, nhưng chẩn đoán phân biệt cũng không khó lắm. Đau nhồi máu cơ tim rất dữ dội phía trong, khiến người bệnh không dám thở, không dám hoạt động gì cả. Còn đau do zona thì nó chi phối dọc theo dây thần kinh liên sườn. Thời gian biểu hiện bệnh nó từ từ do thoái hóa cột sống chèn ép vào rễ thần kinh gây ra đau thần kinh liên sườn, đôi khi kèm theo những bệnh lý của cột sống như đau mỏi, hạn chế hoạt động cột sống. Còn zona ở trên đầu, cổ, mặt dễ bị nhầm lẫn với đau nửa đầu do các mạch máu hoặc do thoái hóa đốt sống cổ chèn ép rễ thần kinh.

Cách chữa zona thần kinh hiệu quả và an toàn

Hiện nay có rất nhiều cách giúp bạn điều trị được bệnh zona thần kinh, bạn có thể tham khảo như sau :

Dùng thuốc tây chữa zona thần kinh

Một số loại thuốc tây được bác sĩ chỉ định nhằm thuyên giảm triệu chứng zona thần kinh:

• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Đây là những loại thuốc chống trầm cảm có hiệu quả đối với chứng đau, nóng rát do bệnh gây ra.
• Opioids mạnh: Bao gồm morphin , oxycodone và methadone.
• Nhóm thuốc chữa bệnh zona thần kinh chứa chất đối kháng thụ thể NMDA: bao gồm memantine uống (Namenda ), dextromethorphan uống và ketamine tiêm tĩnh mạch…

Áp dụng bài thuốc nam chữa zona thần kinh

• Nha đam: Người bệnh zona thần kinh sử dụng lá nha đam rửa sạch, gọt đi lớp vỏ bên ngoài chỉ giữ lại phần gel bên trong, sau đó vệ sinh vùng da bị bệnh sạch sẽ rồi đắp trực tiếp gel nha đam lên. Để trong khoảng 15 – 20 phút thì rửa lại bằng nước sạch.
• Bài thuốc chữa zona thần kinh từ lá sung:Sử dụng lá sung tươi rửa sạch, để ráo nước sau đó cắt nhỏ, cho thêm giấm ăn vào và giã nát, sử dụng hỗn hợp này đắp lên vùng da bị bệnh ngày 2 lần. Thực hiện khi có cảm giác ngứa ngáy khó chịu. Cách này sẽ giúp cho các thương tổn do bệnh làm khô da và bong dần các vùng da chết.

Sử dụng thuốc đông y chữa zona thần kinh

Theo Y học cổ truyền, zona nằm trong phạm trù bệnh ngoại khoa, có tên gọi khác như tri thù sang, xà xuyên sang, xà đơn, hỏa đái sang, triền yêu hỏa đơn… Nguyên nhân phát triển zona thần kinh là do can uất hóa hỏa, can khí uất kết, nội thương tình chí, ngoại cảm độc tà hình thành thấp nhiệt hỏa độc. Khi đó, hỏa độc sẽ tích tụ tại phần huyết sinh ban đỏ, thấp nhiệt độc gây tắc kinh mạch, khí huyết không thông gây đau.

Trong khi đó thì người bệnh lại chỉ dùng kem bôi ngoài da, như vậy các nốt phát ban khỏi, nhưng trong gốc rễ nhiệt độc vẫn sẽ ở lại dây thần kinh, ấy vậy mới gây đau dây thần kinh về sau. Muốn triệt tận gốc – trốc tận rễ zona thần kinh, nhất thiết phải có sự kết hợp giữa 2 yếu tố: UỐNG TRONG và ĐẮP NGOÀI. Trong đông y có rất nhiều bài thuốc đáp ứng đủ 2 yếu tố trên, nhưng hiệu quả khá khác nhau.

Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về căn bệnh zona thần kinh, mong rằng những thông tin này sẽ hữu ích đối với người đọc.